Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie obchodzi kolejną rocznicę

Historia

Za datę powstania Muzeum przyjmuje się dzień 29 marca 1945, gdy przybył do Olsztyna Hieronim Skurpski, delegowany przez Rząd Tymczasowy Rzeczpospolitej Polskiej, pierwszy kustosz. Wówczas dokonano opisu dawnych pomieszczeń muzealnych (Muzeum Regionalnego, działającego na zamku od 1920 roku) oraz podjęto prace organizacyjne muzeum. 1 stycznia 1950 roku muzeum zostało upaństwowione i podporządkowane Ministerstwu Kultury i Sztuki. Wówczas muzeum zostały podporządkowane trzy inne działające na terenie województwa placówki muzealne w Kętrzynie, Szczytnie i Fromborku. Muzeum w Olsztynie sprawowało nad nimi opiekę merytoryczną i nadzór finansowy. W 1958 roku nastąpiła decentralizacja i muzeum zostało podporządkowane Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, a muzea w Kętrzynie, Fromborku i Szczytnie władzom powiatowym. Nastąpił rozwój muzealnictwa. Oddziały Muzeum Mazurskiego stanowiły:

• Muzeum – Park Etnograficzny w Olsztynku (1 stycznia 1962- 1 stycznia 1969 r.);
• Muzeum Bitwy Grunwaldzkiej w Stębarku (1 stycznia 1963- 5 marca 1970);
• Muzeum Warmińskie w Lidzbarku Warmińskim (od 1966).

W 1966 roku Muzeum w Olsztynie nadano statut i rangę muzeum okręgowego. Ustabilizowała się struktura placówki. Funkcjonowały działy:

• Archeologii;
• Przyrody;
• Historii;
• Rzemiosła Artystycznego;
• Etnografii;
• Sztuki Dawnej;
• Naukowo-Oświatowy;
• Dział Inwentarzy i Magazynów;
• Dział Konserwacji Zbiorów.

Muzeum sprawowało opiekę merytoryczną nad muzeami we Fromborku, Szczytnie, Kętrzynie, Barczewie, Morągu oraz punktami i izbami muzealnymi w województwie. W wyniku reformy administracyjnej od 1 stycznia 1976 roku nadany został nowy statut muzeum. Zmieniła się struktura organizacyjna muzeum oraz nazwa. Od tej daty w Olsztynie działa Muzeum Warmii i Mazur. Na mocy nowego statutu Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie podlegały:

• Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Kętrzynie (1976-1987);
• Muzeum Mazurskie w Szczytnie;
• Muzeum im. Johanna Gottfrieda Herdera w Morągu;
• Salon Muzyczny im. Feliksa Nowowiejskiego w Barczewie (1976-1986);
• Muzeum Bitwy Grunwaldzkiej w Stębarku;
• Muzeum w Mrągowie oraz dotychczasowy oddział Muzeum Warmińskie w Lidzbarku Warmińskim;
• utworzona w 1977 roku „Galeria Sztuki” w Olsztynku (do 1985 r.);
• utworzona w 1985 roku Galeria „Zamek” w Reszlu;
• otwarty w 1992 r. Dom „Gazety Olsztyńskiej” w Olsztynie;
• otwarte w 2001 r. Muzeum Przyrody.

Od 1999 roku Muzeum Warmii i Mazur jest instytucją samorządu województwa warmińsko-mazurskiego. W 1979 r. odznaczone Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Zbiory

Wszystkie zbiory odnalezione w województwie po 1945 roku gromadzono w olsztyńskim muzeum. Z okresu przedwojennego w Muzeum zachowały się zbiory archeologiczne, przyrodnicze oraz niemieckie pamiątki plebiscytowe. Zgromadzone zbiory podzielono na grupy:

• pomuzealne – 492 eksponaty do których zaliczono: obiekty etnograficzne (meble, sprzęty, rzeźby, tkaniny, ceramika), obiekty archeologiczne (z wykopalisk z terenu Prus: Woryty, Barkweda, Redykajny, Kortowo i inne), zabytki dawnego „Prussia Muzeum” w Królewcu, zabytki z muzeów regionalnych w Giżycku i Reszlu, obiekty przyrodnicze, dokumenty, militaria, obiekty sztuki średniowiecznej (ołtarz św. Jodoka z 1515 roku);
• pokościelne – 84 eksponaty pochodzące ze zniszczonych kościołów (rzeźby, portrety, epitafia);
• podworskie – 270 eksponatów (malarstwo, rzeźba, prace artystów holenderskich, angielskich, francuskich i niemieckich z XVII i XVIII wieku);
• darowane – eksponaty ze wszystkich dziedzin sztuki (kafle ludowa, obrazy, przedmioty codziennego użytku, dokumenty, książki).

Wiodącymi kolekcjami Muzeum są:

• zbiory sztuki i rzemiosła artystycznego, w tym zbiór rzeźby średniowiecznej i nowożytnej z ternu Warmii, Prus Królewskich i Książęcych, kolekcja malarstwa holenderskiego z XVII wieku, kolekcja ikon staroobrzędowców, kolekcja sztuki polskiej z XIX i XX wieku oraz obrazy artystów Akademii Sztuk Pięknych w Królewcu;
• zbiory dokumentów i pamiątek życia politycznego, kulturalnego i gospodarczego dawnych wieków Warmii i Mazur oraz Powiśla;
• zbiory archeologiczne;
• zbiory etnograficzne, w tym zbiór kafli mazurskich oraz czepców i ludowej rzeźby warmińskiej z XVIII i XIX wieku;
• zbiory numizmatyczne, w tym skarb monet z XIV wieku odkryty w Zalewie;
• zbiory Biblioteki Muzeum Warmii i Mazur.

Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie posiada w zbiorach dorobek następujących twórców:

• Zbigniew Nienacki;
• Klemens Oleksik;
• Władysław Ogrodziński;
• Edward Zbigniew Martuszewski,

oraz następujące czasopisma:

• Gazeta Olsztyńska z dodatkami (1886-1939);
• Zeitschrift fur Geschichte und Alerthumskunde Ermlands (1858-2013).